„Pogoria”, dzięki swojej niesamowitej historii i wielkim zasługom dla wychowania morskiego, często uwieczniana jest na kartach książek, taśmie filmowej oraz stronach internetowych. Zebraliśmy najważniejsze dzieła, w których żaglowiec jest głównym bohaterem.
Popularność „Pogorii” w kulturze rozpoczęła się równocześnie z jej budową i początkiem eksploatacji. Już w 1980 roku ukazał się bowiem reportaż „Konstruktor żaglowców” Krzysztofa Barańskiego. W 14-minutowym filmie pokazano pracę Zygmunta Chorenia przy powstawaniu „Pogorii”, m.in. bardzo cenne ujęcia z próbnych rejsów i pierwszego stawiania żagli. Jego pokaz, połączony ze spotkaniem z inżynierem Choreniem, odbył się w 2015 roku w ramach projektu Pomorskiego Związku Żeglarskiego „Kino pod Żaglami”.
Rejs do Antarktyki, czyli zorganizowana w latach 1980-1981 wielka wyprawa żaglowca do Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego, upamiętniony został w trzech publikacjach. Pierwszą napisał warszawski dziennikarz Kazimierz Robak. Wydana w 1983 roku książka „Pogorią na koniec świata” jest barwną i zabawną opowieścią o tej ekspedycji. Robak opisuje trudną aklimatyzację i problemy z chorobą morską, pracę podczas wacht, atmosferę panującą na żaglowcu oraz porty, do których zawijali. Na uwagę zasługuje też pogoriowy śpiewnik z utworami, które śpiewane były na jednostce.
„Pogoria Brava”! Ahoj!
– nasz żeglarski dom!
„Pogoria Brava”! Ahoj!
chcemy płynąć z nią!
– Pogoria Brava, sł. Wojciech Przybyszewski, Kazimierz Robak
Reportaż z tego rejsu, „Przygodzie na imię Pogoria”, napisał dziennikarz z „Dziennika Łódzkiego” Zdzisław „Sławek” Szczepaniak. Książka ukazała się w 1984 roku. Relację z wyprawy „Pogorią na Antarktydę” napisał z kolei płetwonurek i paleontolog Wojciech Przybyszewski, ale wydana została ona jako maszynopis poza głównym obiegiem.
Dwie książki, doskonale się uzupełniające, były efektem zorganizowanej w latach 1983-1984 pierwszej Szkoły pod Żaglami Krzysztofa Baranowskiego, której uczestnicy odbyli dziewięciomiesięczny rejs z Gdyni do Gdyni, z opłynięciem Afryki.
Pierwszą, „Byłem Kaczorem”, napisał siedemnastoletni Sergiusz Nawrocki z Sierakowa w Wielkopolsce. Jest to chronologiczny zapis rejsu, częściowo oparty o jego pamiętnik. Co ciekawe, autor nie ukrywa w nim trudów długiego rejsu, zwłaszcza narastających z upływem czasu nieporozumień z nauczycielami i załogą.
Autorem drugiej, wydanej w 1988 roku, jest Jacek Czajewski, który podczas wyprawy był dyrektorem szkoły, nauczycielem fizyki i I oficerem. Dzięki niej możemy poznać kulisy organizacji Szkoły pod Żaglami oraz wiele opowieści z wyprawy.
Podczas rejsu z lat 1983-1984 Krzysztof Baranowski nakręcił film „Szkoła pod Żaglami”. Trwający prawie 50 minut dokument zawiera rozmowy z uczestnikami oraz pokazuje najważniejsze momenty wyprawy, w tym wizytę u papieża Jana Pawła II.
Na początku lat 80. krążyły także maszynopisy z piosenkami śpiewanymi na żaglowcu. W 1987 roku nakładem Wydawnictwa Muzycznego Agencji Autorskiej ukazał się także śpiewnik „Pogoria i wiatr”.
Po latach do rejsów Szkoły pod Żaglami powrócił Kazimierz Robak, który przy wsparciu Wojciecha Przybyszewskiego wydał w 2005 roku trzy ebooki – „Szkoła: mechanizmy i ludzie”, „Szkoła pod żaglami 1983/84: daty, liczby, fakty” i „Szkoła pod żaglami 1983/84: album rodzinny”.
W 2013 roku „Pogoria” wróciła też na srebrny ekran. Najpierw za sprawą reportażu Andrzeja Fadera „Morska inicjacja”, zrealizowanego podczas regat The Tall Ships’ Races. Następnie zaś dzięki filmowi dokumentalnemu „Bractwo Żelaznej Szekli”, który na 40-lecie założenia organizacji zrealizował Bohdan Sienkiewicz, współtwórca „Latającego Holendra”.
Cztery lata później ukazała się książka „Lewe Oko na Pogorii. Relacja z rejsu Fajerwerki na rejach”, autorstwa Małgorzaty Nowak. To opis sylwestrowego pływania na żaglowcu po Morzu Liguryjskim.
Bardzo bogaty był 2020 rok, w którym „Pogoria” obchodziła 40. urodziny. Ukazały się wówczas trzy książki. Pierwszą, „Pogoria: Legenda żaglowca” napisał trójmiejski dziennikarz, reporter i fotograf Krzysztof Romański. Jest to zbiór rozmów przeprowadzonych z osobami, które związane są z historią tej jednostki, m.in. z konstruktorem Zygmuntem Choreniem, założycielem Bractwa Żelaznej Szekli Adamem Jasserem, współtwórcą programu telewizyjnego „Latający Holender” Bohdanem Sienkiewiczem, kapitanami Krzysztofem Baranowskim i Andrzejem Marczakiem oraz autorami poprzednich książek – Kazimierzem Robakiem i Sergiuszem Nawrockim.
Druga, jubileuszowa publikacja to „Pogoria. 40 lat wiatru w żaglach”. Składa się na nią piętnaście wspomnień kapitanów, oficerów i zwykłych żeglarzy, które zredagował Kazimierz Iwaszko. Podzielone zostały tematyczne na kilka części – „Jak powstała Pogoria”, „W pamięci kapitanów”, „Połączyła na zawsze” i „Z pokolenia na pokolenie”.
Trzecia książka to „Pogoria w cytatach i anegdotach kapitanów i załogi” napisana przez Alinę Radułę, która na tym legendarnym żaglowcu pływa od 1999 roku. Łącznie zebrała w niej 168 cytatów i 29 anegdot należących do 48 osób związanych z „Pogorią”, m.in. Jerzego Jaszczuka, Andrzeja Koryckiego, Artura Pierzyńskiego i Macieja Sodkiewicza.
Żaglowiec jest także popularny w internecie. Na stronie internetowej Pogoria.pl zamieszczono m.in. wirtualne zwiedzanie „Pogorii” przygotowane przez Pawła Brzozowskiego. Udostępniono tam też wspomniany film Bohdana Sienkiewicza „Bractwo Żelaznej Szekli”. Z kolei na portalu YouTube znaleźć można dziesiątki amatorskich filmów i relacji z rejsów i regat.Co myślisz o tym artykule?
Tekst: Jędrzej Szerle
Źródło artykułu żeglarskie.info
